Asfalt, 5000 yıldan daha uzun süredir bilinen ve bu zaman içinde kendini kanıtlamış bir inşaat malzemesidir. İlk olarak Mezopotamya'da M.Ö 625 yılında Babil'in yollarında kullanılan ve o zamanlarda doğal depozitlerden elde edilen asfalt, geçirimsizliği sağlayan bir kaplama malzemesi ve harç olarak kullanılırdı. Günümüzde halen geçirimsizliği sağlayan bir kaplama malzemesi olma özelliğinin yanı sıra yüksek performansı ve çevreye dost uygulamaları ile yol yapımının temel malzemesi olarak kullanılmaya devam etmektedir. Asfalt yol inşaatının geçmişi yaklaşık 125 yıl öncesine dayanmaktadır, o zamanlarda asfalt, bağlayıcısız granüler malzeme ile teşkil edilen yüzey tabakası üzerinde seyreden araçların kaldırdığı tozu önlemek amacıyla kullanılmıştı.
Türkiye’de ilk asfalt uygulamaları Fransızlardan alınan destek ile penetrasyon makadam kaplama adıyla Osmanlı döneminde başladı.
Türkiye Cumhuriyeti’nin Osmanlı İmparatorluğu’ndan devraldığı yol ağı, İmparatorluğun son yıllarında yaşanan savaşlar nedeniyle bakımı yapılamamış, onarıma muhtaç 13.885 km’si şose, 4.450 km’si ise toprak tesviyeli olmak üzere bir noktadan diğerine süreklilik arz etmeyen, 18.335 km karayolu ağı vardı. Cumhuriyetin ilk yıllarında hazırlanan demiryolu ve karayolu programları ile yol yapım ve onarımlarına hız verildi.
1929 yılında Şose ve Köprüler Kanunu çıkarılmış ve Türkiye’de asfalt yol yapımı için ilk teşebbüsler başlatıldı. Ankara civarında 200 km’lik asfalt yol yapımı ile ana arterlerin 5-10 yıl içinde asfaltlanması programda yer aldı. 1942’de yollar Devlet Yolları, 1. Sınıf Yollar, 2. Sınıf Yollar ve Köy Yolları olmak üzere sınıflandırılarak asfalt ve betonla kaplanması planlandı.
1945’de Türkiye’de karayolu ağının planlı ve programlı geliştirilmesi için ABD’den Marshall Planı kapsamında destek alındı. ABD’den sağlanan Marshall yardımına müteakip, 1948’de makineli yol yapımı başlatıldı ve 23.000 km’lik Devlet Yolu Programı hazırlanarak 9 yılda hayata geçirilmesi kararlaştırıldı.
1950'de Karayolları Genel Müdürlüğü-KGM kurulduğunda 47.000 km’ye ulaşan mevcut yol ağında, asfalt kaplamalı yol oranı sadece %3 olup, geri kalan kısmı stabilize ve toprak yol niteliğindeydi. 1956 yılında özel sektör ilk asfalt plentini kurarak Bitümlü Sıcak Karışım (BSK) asfalt üretimine başladı. 1960 yılında KGM’de asfalt plenti ile asfalt çalışmalarına ağırlık verdi.
1960-1970 yılları arasında asfalt kaplamalı yol miktarının artırılması için devam eden çalışmalar sonucu asfalt kaplamalı Devlet Yolu uzunluğu 1970 yılında 17.124 km’ye ulaştı.
1970’ler karayolu politikalarına yeni boyutların geldiği, çok şeritli ekspres yolların yapımına başlandığı yıllar olup, Asfalt Endüstrisi ilk büyük atılımlarını 1970’li yıllarda yaptı. Bu yıllarda, trafiği yoğun olan yollarda yüksek standartlı, çok şeritli ekspres yol ve otoyolların yapımı gündeme geldi. Ayrıca hizmet ömrü kısa olan, her yıl bakım onarım gerektiren sathi kaplamalı asfalt yollar yerine, ağır taşıt trafiğine maruz kalan yol kesimlerinde uzun ömürlü, güvenli ve konforlu bir sürüş kalitesine sahip olan bitümlü sıcak karışım asfalt yapımına geçildi. Asfalt endüstrisi ilk büyük atılımlarını bu yıllarda yaptı. KGM’nin emanet iş oranını azaltan politikası ile birçok müteahhitlik firması, BSK üretim ve uygulamasına yönelik makine parkını oluşturarak, aktivite alanlarına asfaltı da dâhil etti.
1980 yılında asfalt kaplamalı karayolu uzunluğu 34.205 km’ye ulaştı. Bu yıllarda, yüksek standartlı otoyolların yapımına ağırlık verilerek otoyol hamlesi başlatıldı ve devlet ve il yollarında da geometrik ve fiziksel standartlar yükseltilerek asfalt kaplamalı yol ağı oranı %80'ler düzeyine ulaştırıldı. Ancak genellikle sathi kaplama yapılarak bitümlü sıcak karışım uygulamaları mevcut yol ağının %10'una bile ulaşamadı.
1990'lı yıllarda yeni projeler ve otoyollar ile asfalt endüstrisinde önemli gelişmeler meydana geldi ve yeni teknolojilerin transferi sağlandı. Bu kapsamda artan ağır taşıt trafiğine karşı dayanımı artırmak üzere BSK üretiminde Polimer Modifiye Bitüm-PMB kullanılmaya başlandı. Aynı yıllarda ağır trafiğe maruz kalan yollar için sert taş ve yüksek bağlayıcı içeriği ile yüksek dayanıma sahip Taş Mastik Asfalt-TMA uygulamasına geçildi.
2000’li yıllarda artan trafik yoğunluğu nedeniyle karayolu ulaşımında kapasite yetersizliği ve trafik güvenliği esas alınarak hazırlanan 2003 yılı Acil Eylem Planı kapsamında, otoyol dahil 6.101 km olan bölünmüş yol ağının hızla geliştirilmesine karar verildi. Bu dönemde yılda 2000 km'ye varan uzunlukta çoğunluğu sathi kaplamalı bölünmüş yol yapıldı.
2010’lu yıllarda, belirlenen ulaşım politikaları doğrultusunda, otoyol yapımında kamu kaynaklarının yanı sıra alternatif finans kaynakları kullanılması benimsenerek önemli otoyol projeleri Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli ile gerçekleştirildi. Bu yıllarda diğer yolarda da mevcut sathi kaplamalı yol ağını BSK kaplamaya çevirmek üzere BSK üretim ve uygulamaları artırıldı.
2022 yılı Mayıs 2022 itibarıyla 68.687 kilometre olan karayolu ağının 29.163 km'si BSK asfalt kaplamalı, 36.866 km'si sathi kaplamalı olarak hizmet verir duruma geldi. Karayolu ağında 3.633 km'si otoyol olmak üzere toplam bölünmüş yol uzunluğu 28.660 km'ye ulaştı.
Sonuç olarak, 1950’den yılından bu güne kadar artan trafik hacmi ve ağrılığına paralel olarak karayollarında BSK asfalt kaplamalı yol ağı oranı aşağıdaki grafikte verildiği şekilde hızla arttı ve BSK asfalt kullanımı 25 milyon ton’a kadar yükseldi.
Yıllar itibariyle karayolu yol ağının satıh tipine göre dağılımı,%
2019-2023 On Birinci Kalkınma Planı kapsamında 2023'e kadar BSK kaplamalı toplam karayolu ağının 31.478 km'ye eriştirilmesi hedeflendi.
Türkiye’de asfalt sadece karayollarında değil, şehir içi, köy yolu ve hava alanı kaplamalarında da yaygın kullanılan bir yapı malzemesidir. Köy yollarının 2021 yılı istatistiklerine göre toplam uzunluğu 188.819 km olup, %7 si bitümlü sıcak karışım, %35 ‘i bitümlü sathi kaplama, %3’ü beton ve %5’i parke olup geri kalan kısmı kaplamasız olarak hizmet vermektedir. Köy yollarında BSK asfalt kullanımı en yüksek 2,5 milyon ton’a kadar çıkmıştır.
Şehir içi yollarının tamamına yakını bitümlü sıcak karışım asfalt ile kaplı olup, yıllık BSK asfalt kullanımı karayolu ağında kullanılan asfalt miktarına eşdeğer veya daha yüksek olabilmektedir.
İstanbul-Bursa-İzmir Otoyolu, Osmangazi Köprüsü
